Juridische toets
Plaatselijk voegwerkherstel is vergunningsvrij. Geheel of grotendeels voegwerk vervangen is vergunningsplichtig.
Toelichting
Als richtlijn kan worden aangehouden dat vervangen per gevel tot ca 25% tot een maximum metselwerkoppervlakte van 15 m² Wanneer er meer dan 25% van het voegwerk wordt vervangen is er geen sprake meer van plaatselijk herstel.
Ook vergunningsvrije werkzaamheden moeten voldoen aan de onder Restauratietechnische toets geformuleerde minimale kwaliteitscriteria. Tegen excessen kan worden opgetreden op basis van het algemene beschermingsartikel (artikel 11, lid 1 Mw).
Actie bij ontbreken van vereiste vergunning:
Restauratietechnische toets
Het verwijderen van voegen mag niet leiden tot schade aan het metselwerk
Toelichting
Bij ondeskundig uithakken van een voeg beschadigt de steen en wordt de gevel ontsierd. De voeg moet worden verwijderd met gereedschap dat geen schade toebrengt aan het historisch metselwerk. Het gebruik van bijvoorbeeld een slijptol voor het verwijderen van voegwerk is niet toegestaan.
Actie bij afwijking
Actie:
Andere werkwijze verlangen. Proef van uithakken vragen alvorens men verder mag gaan. Afspreken hoe schade wordt hersteld. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatieonderzoek.
Actie:
Stillegging. Legalisatieonderzoek.
Een smalle stootvoeg mag niet worden vervangen
Toelichting
Als richtlijn kan een stootvoeg smaller dan 1,5 mm worden aangehouden. De voeg wordt onherroepelijk breder dan bestaand waardoor het beeld wijzigt en de gevel wordt daarmee ontsierd. Het vervangen van de voeg is overwegend technisch niet noodzakelijk.
Actie bij afwijking
Is een aanzienlijk deel van de stootvoegen uitgehakt?
Actie:
Stillegging. Legalisatieonderzoek.
Actie:
Er op wijzen dat de stootvoegen niet mogen worden uitgehakt. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatieonderzoek.
Een nieuwe voeg moet hechten aan de bakstenen en niet aan de oude voegmortel
Toelichting
Wanneer de nieuwe voeg hecht aan de oude mortel kan deze zijn functie, o.a. het waterwerend maken van de gevel, niet goed vervullen. Een goed uitgehakte voeg is ‘vierkant’ uitgehakt met geen noemenswaardige specieresten aan de bakstenen.
Actie bij afwijking
Specieresten laten verwijderen. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatieonderzoek.
De voegafwerking moet identiek zijn aan de bestaande situatie.
Toelichting
Met een ander type voeg en/of een duidelijk afwijkende kleur wijzigt het beeld van het monument en de gevel wordt daarmee ontsierd.
Actie bij afwijking
Actie:
Nieuwe voeg laten verwijderen. Werkzaamheden mogen pas voortgezet worden na een goedgekeurde voegproef.Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatieonderzoek.
Actie:
Stillegging. Legalisatieonderzoek. Afweging schaderisico door verwijderen nieuwe voeg; verdergaan zoals reeds uitgevoerd of verder gaan in afwijking van reeds uitgevoerde werk.
Actie:
De werkzaamheden kunnen worden voortgezet na een goedgekeurde voegproef voor het overige werk. Voor afweging verwijderen reeds uitgevoerde werk legalisatieonderzoek.Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatieonderzoek.
In metselwerk dat is uitgevoerd met een kalkmortel mag geen cementvoeg worden toegepast maar opnieuw een kalkmortel waarvan de hardheid en vochtopname is afgestemd op het bestaande werk
Toelichting
Bij mestelwerk van voor 1940 is kalk in de mortel verwerkt. Cement is te star voor kalkhoudend metselwerk waardoor de hechting vaak niet goed is en de voeg los kan komen en/of schade aan het omliggende werk kan veroorzaken.
Actie bij afwijking
Actie:
Het nieuwe voegwerk laten verwijderen en het werk laten uitvoeren met een kalkmortel. De werkzaamheden kunnen worden voortgezet na een goedgekeurde voegproef. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatieonderzoek.
het wijzigen van de werkwijze een onevenredige verstoring van het gevelbeeld oplevert
JaActie:
Stilleging. Legalisatieonderzoek. Afweging schaderisico door verwijderen nieuwe voeg; verdergaan zoals reeds uitgevoerd of verder gaan in afwijking van reeds uitgevoerde werk.
Actie:
De werkzaamheden kunnen worden voortgezet na een goedgekeurde voegproef voor het overige werk. Voor afweging verwijderen reeds uitgevoerde werk, legalisatieonderzoek. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatieonderzoek.
Het metselwerk moet dusdanig bevochtigd zijn dat er geen wateronttrekking aan de voegspecie optreedt.
Toelichting
Wanneer water aan de verse voeg wordt ontrokken hard deze niet goed uit (verbranden) wat een kwalitatief slechte voeg opleverd.
Actie bij afwijking
Metselwerk laten bevochtigen. Bij zonnige en/of winderige dagen laten afdekken. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatieonderzoek.
Het is niet toegestaan voegen met kalk of een barsterdmortel aan te brengen in een periode waarin vorst kan optreden.
Toelichting
Het risico bestaat dat het water in de verse voeg bevries waardoor de voeg wordt kapot gedrukt.
Actie bij afwijking
Werkzaamheden laten onderbreken en laten uitstellen tot een periode met minimaal 3 weken geen kans op vorst. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging.
Er mag geen noemenswaardige smet optreden.
Toelichting
Smet op de bakstenen is ontsierend
Actie bij afwijking
Actie:
Spreek de voeger er op aan en dwing af dat deze zorgvuldiger werkt. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatieonderzoek.
Eventuele smet mag niet met zoutzuur (ook niet verdund) worden verwijderd bij gevels die zijn uitgevoerd met een kalkmortel en/of kalk- of zandsteensoorten bevatten
Toelichting
Zoutzuur tast o.a. kalkmortel, zand-, en kalksteensoorten aan. De kalk lost op waardoor de gevel beschadigt.
Actie bij afwijking
Werkzaamheden laten staken. Goed laten naspoelen met water. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatieonderzoek.
Aanwijzing
Het is aan te bevelen voorafgaand aan de werkzaamheden om een voegproef te vragen. Daarnaast is het aan te bevelen dat de goedgekeurde proef tijdens het werk moet blijven zitten en een foto te maken van de goedgekeurde proef.
Juiste werkwijze: Een lintvoeg dient, alvorens hij met een naaldbeitel wordt uitgehakt, eerst langs een rei met een op lage toeren draaiende diamantzaag tot de gewenste uithakdiepte te worden ingezaagd. Vervolgens kan de stootvoeg handmatig worden verwijderd. Voor meer info zie de richtlijn van de ERM Uitvoeringsrichtlijnen restauratie voegwerk en het informatieblad van de RCE: Voegwerk
